Nieuws

Ammoniakemissie op Koeien & Kansen-bedrijven weer gedaald

Gepubliceerd op
14 september 2020

De gemiddelde ammoniakemissie per hectare is in 2019 met 6% gedaald ten opzichte van 2018. De dalende trend van de laatste drie jaar op de Koeien & Kansen-bedrijven zet zich dus ook voort in 2019. De gemiddelde ammoniakemissie per hectare is al met 14% gedaald ten opzichte van 2016. De daling is in 2019 op deze bedrijven vooral toe te schrijven aan een lager RE-gehalte in het rantsoen en minder koeien per hectare ten opzichte van 2018. De meeste Koeien & Kansen-bedrijven voldeden in 2019 voor ammoniak aan de Planet Proof eis voor het topniveau van maximaal 75 kg NH3/ha.

Minder ammoniakemissie in 2019

In Figuur 1 is te zien dat de gemiddelde ammoniakemissie[1] op de Koeien & Kansen-bedrijven in 2019 uitkomt op ongeveer 60 kg NH3/ha. Dit is gemiddeld 3 kg / ha en 6% lager dan in 2018. Met 60 kg NH3/ha voldoet het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf ruimschoots aan de voorwaarde van het topniveau van Planet Proof (max. 75 kg NH3/ha). Alleen de bedrijven 1 en 4 hebben een ammoniakemissie die boven de grenzen van Planet Proof uitkomen.

Mest verdunnen

Elf Koeien & Kansen-deelnemers verdunnen in 2019 mest. Acht bedrijven (1,3,4,5,7,11,14 en 16) verdunnen alle mest. Zij verminderen hiermee de emissie van ammoniak bij uitrijden waarschijnlijk ongeveer 40% ten opzichte van het niet verdunnen van mest. Drie bedrijven (2,6 en 10) verdunnen een gedeelte van de mest. De KringloopWijzer van 2019 rekende overigens nog niet in alle gevallen met lagere emissie bij verdunnen van mest, omdat het effect van verdunnen alleen nog bekend is (en verplicht) bij sleepvoetbemesten. De lagere emissie bij het uitrijden van verdunde mest met sleepvoeten is daarom wel meegenomen. Dit is van toepassing op de bedrijven 1, 3, 5, 7, 11 en 14. In Figuur 1 is daarom het effect van mest verdunnen op de bedrijven die geen bemesting met sleepvoeten toepassen nog niet meegenomen en komt de ammoniakemissie in de praktijk op een gemiddeld Koeien & Kansen-bedrijf waarschijnlijk nog lager uit dan 60 kg NH3/ha.

Figuur 1: Ammoniakemissie per ha op Koeien & Kansen-bedrijven in 2018 en 2019 (alleen effect mest verdunnen bij toepassen sleepvoetenmachine meegenomen, bedrijven die mest verdunnen met sleepvoetenmachine toepassen zijn met * gemarkeerd)
Figuur 1: Ammoniakemissie per ha op Koeien & Kansen-bedrijven in 2018 en 2019 (alleen effect mest verdunnen bij toepassen sleepvoetenmachine meegenomen, bedrijven die mest verdunnen met sleepvoetenmachine toepassen zijn met * gemarkeerd)

BES pilot

De bedrijven 1,4,5,6,7 en 16 deden in 2019 mee aan de BES-pilot. Deze bedrijven mogen meer dierlijke mest toedienen mits de ammoniakemissie niet toeneemt. Omdat het effect van mest verdunnen op de bedrijven 4, 6 en 16 in de Kringloopwijzer niet is meegenomen (ze verdunnen mest, maar gebruiken niet een sleepvoetbemester) hebben deze bedrijven in werkelijkheid een lagere ammoniakemissie dan in dit artikel is weergegeven.

Lagere ammoniakemissie

Tien Koeien & Kansen-bedrijven hebben in 2019 een lagere ammoniakemissie per hectare dan in 2018. Op 4 bedrijven is de ammoniakemissie per hectare in 2019 iets hoge, maximaal 3%, dan in 2018. Opvallend zijn de bedrijven 1, 9 en 13 die in 2019 een respectievelijk 18%, 37% en 16% hogere ammoniakemissie hadden ten opzichte van 2018. Op de bedrijven 1 en 9 is meer eiwit gevoerd, het RE-gehalte in het rantsoen steeg met respectievelijk 3 en 6 gram RE per kg ds. Op de bedrijven 1, 9 en 13 is de bedrijfsvoering intensiever geworden zodat de geproduceerde ammoniak over minder hectares kon worden verdeeld. De intensiteit steeg op de bedrijven 1, 9 en 13 met respectievelijk 300, 750 en 1600 kg melk per hectare. Dit is terug te zien in figuur 2.

Figuur 2: Intensiteit per bedrijf op Koeien & Kansen-bedrijven in 2018 en 2019.
Figuur 2: Intensiteit per bedrijf op Koeien & Kansen-bedrijven in 2018 en 2019.

Grote daling

Uit figuur 1 blijkt dat 10 bedrijven in 2019 een lagere ammoniakemissie per hectare realiseren. Op de bedrijven 2, 5, 8, en 10 is deze daling meer dan 20%. Bedrijf 2 is een stuk extensiever geworden dat is terug te zien in figuur 2. De intensiteit op dit bedrijf is afgenomen met bijna 6600 kg melk per hectare.

Figuur 2 laat ook zien dat het gemiddelde Koeien & Kansen-bedrijf in 2019 extensiever is geworden, de intensiteit daalde met 1000 kilogram melk per hectare naar ongeveer 20.350 kg melk per hectare in 2019. Het gemiddeld aantal melkkoeien steeg in 2019 met 2 stuks (2%) en de bedrijfsoppervlakte steeg gemiddeld met ruim 3 hectare (5%) ten opzichte van het jaar ervoor.

Behalve intensiteit speelt het RE-gehalte in het rantsoen een rol bij de daling van de ammoniakemissie per hectare. Op de bedrijven 5 en 8 en daalt deze in 2019 met respectievelijk 8% en 12% ten opzichte van het jaar ervoor.

Op veenbedrijf 5 daalt de ammoniakemissie in 2019 mede doordat het bedrijf in dat jaar alle mest op grasland verdund heeft uitgereden met sleepvoeten, terwijl in 2018 voor een deel uitrijmethoden zijn gebruikt met een hogere ammoniakemissie (o.a. sleufkouteren).

Ammoniakemissies teruggedrongen

Uit deze cijfers blijkt dat veel Koeien & Kansen-ondernemers de emissie van ammoniak per hectare in 2019 fors hebben teruggedrongen. Dit gebeurde soms door meer grond, maar in veel gevallen door het voeren van een eiwitarmer rantsoen of door een uitrijmethode te kiezen waarbij minder ammoniak verloren gaat. Op een aantal bedrijven is de ammoniakemissie toegenomen ten opzichte van 2018. Wanneer deze bedrijven er in slagen de ammoniakemissie terug te brengen op het niveau van 2018 kan voor het gemiddeld Koeien & Kansen-bedrijf ook in 2020 de dalende trend worden voortgezet.