Dossier
Klimaatslimme landbouw
Met klimaatslimme landbouw, ofwel 'Climate-Smart Agriculture', kunnen we aan de stijgende vraag naar voedsel voldoen en tegelijkertijd werken aan productiemethoden voor gewassen die zijn aangepast aan een veranderend klimaat. We krijgen te maken met steeds extremere weersomstandigheden; niet alleen langdurige droogte, maar ook zware regenval. Wageningse onderzoekers bekijken hoe boeren daar beter op kunnen inspelen.
Klimaatslimme landbouw is door Nederland op de wereldwijde politieke agenda geplaatst bij de VN-top in New York in 2014. Ook politiek wordt het idee nu breed gedragen om de voedselproductie te verhogen en tegelijk het verbruik van grondstoffen daarbij flink te verminderen. De door Nederland gepresenteerde plannen zijn inmiddels door 75 landen omarmd.
Klimaatslimme landbouw in Nederland
Nederland kan, met Wageningen University & Research voorop, een sleutelrol spelen om ook in de toekomst de wereldbevolking op een milieuvriendelijke manier van voldoende gezond voedsel te voorzien. In Nederland wordt namelijk op hoog niveau kennis ontwikkeld over landbouw en klimaatslimme landbouw door samenwerking tussen bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid.
Nieuws over klimaatslimme landbouw
-
5 miljoen subsidie voor programma om uitstoot methaan te verminderen
- Prof. Roel Veerkamp van Wageningen University & Research gaat een wereldwijd programma leiden om het fokken van vee met een lagere methaanuitstoot te coördineren en te versnellen. Dit programma is mogelijk gemaakt door een subsidie van 5 miljoen dollar van de Bezos Earth Foundation in samenwerking met de Global Methane Hub. -
Gezamenlijke mestvergister biedt kansen voor reductie van ammoniak en broeikasgassen
- Het implementeren van een emissiearm stalsysteem, waarbij drijfmest dagelijks wordt verwijderd, vergist en gestript, kan leiden tot een significante ammoniak- en broeikasgasemissiereductie voor melkveehouderijen. Dit blijkt uit modelmatig onderzoek naar de mogelijkheid voor gezamenlijke monomestvergisting bij 26 melkveehouderijbedrijven. -
Nieuw fotosynthese instituut in Wageningen
- In 2050 zijn er wereldwijd bijna tien miljard monden te vullen. Dat zijn er twee miljard meer dan nu. Door die explosieve bevolkingsgroei, maar ook door klimaatverandering en verlies van biodiversiteit staat de voedselzekerheid onder druk. Een mogelijke oplossing ligt in het verbeteren van fotosynthese in gewassen. Binnen het nieuwe, onafhankelijke Jan IngenHousz Institute in Wageningen proberen plantenwetenschappers uit verschillende disciplines daarom het geheim van fotosynthese-efficiëntie te ontrafelen. -
WUR werkt met zuivelketens aan 50% lagere footprint van melk
- De zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en Cono Kaasmakers en van Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods werken elk met hun eigen programma aan een ambitieus doel: verlaging van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Deze ketens starten samen met WUR een vier jarig publiek private samenwerking (PPS) ‘Low Carbon Dairy’ waarin vragen worden beantwoord zoals: met welke maatregelen kun je zo ver komen? Hoe kom je tot een goed plan, ook voor verschillende bedrijfstypen? Wat betekent dit voor economie en andere duurzaamheidsthema’s? -
Droge zomer 2022 zorgt voor lagere grasopbrengsten
- In 2022 haalden de Koeien en Kansen-bedrijven gemiddeld 2000 kg droge stof minder gras per hectare van hun land dan in 2021. De lagere grasopbrengst kwam vooral door het neerslagtekort in grote delen van het land. Gemiddeld bleef de maïsopbrengst ongeveer gelijk aan de opbrengst van 2021, al zagen we tussen de bedrijven wel grote verschillen. -
Emissiearme stallen werken niet of minder goed dan verwacht
- Emissiearme vloeren in de melkveehouderij zorgen niet voor aantoonbaar minder ammoniakemissies. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research (WUR) dat betrekking heeft op emissiearme staltypen die tot 2021 zijn opgenomen in de Rav. De emissiearme stalsystemen in de varkens- en pluimveehouderij zorgen wel voor lagere ammoniakemissies, maar ze werken minder goed dan verwacht op basis van de emissiefactoren in de Regeling ammoniak en veehouderij (Rav). Een concept-rapport over dit onderzoek lekte ruim een maand geleden uit, maar het rapport is nu officieel klaar. -
Biologische landbouw: beter voor natuur en klimaat
- Omschakeling naar meer biologische landbouw in Nederland leidt tot een substantiële reductie van broeikasgassen, nitraatuitspoeling en ammoniak per hectare en draagt zo bij aan een toekomstbestendige landbouw en betere natuur. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Het perspectief van biologische landbouw’ van WUR. Wel zijn de milieuprestaties van biologisch per kilo product vaak minder gunstig dan regulier, omdat de productie afneemt. Het stimuleren van de vraag naar biologische voeding is cruciaal om de groei van het areaal biologische akkerbouw en zuivel in Nederland mogelijk te maken, stellen de onderzoekers. -
Landelijke omslag naar Beter Leven 1 ster: Goed voor dierenwelzijn, impact op milieu diffuus
- In 2021 besloten de supermarkten in Nederland dat het hele versschap voor kippenvlees (vleeskuikenvlees) binnen twee jaar zou worden vervangen door vlees van vleeskuikens die worden gehouden volgens het keurmerk Beter Leven keurmerk 1 ster (BLk1*). Dit besluit verandert het aangezicht van de Nederlandse vleeskuikenhouderij. De verwachting is dat hierdoor het merendeel van de vleeskuikens in Nederland volgens dit keurmerk gehouden gaat worden. -
Start proef met rijstteelt op veengrond
- Is polderrijst een haalbaar circulair alternatief voor koeien op veengrond? Deze week is een proefexperiment van start gegaan. Op 22 mei plantten onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) en de Universiteit Leiden zo’n 3.000 rijstplanten op het Polderlab bij Leiden. De onderzoekers willen rijst testen als middenweg voor duurzaam veenlandbeheer in de toekomst: het waterpeil verhogen maar toch voedsel produceren. Bovendien vermindert het lokaal verbouwen van rijst de import van voedsel uit het buitenland en past het goed in een meer circulaire landbouw. -
Eerlijk stimuleren, afrekenen en belonen van boeren voor een duurzame landbouw
- De landelijke stikstof-, klimaat- en waterkwaliteitsdoelen voor de landbouw zijn duidelijk, maar hoe zorg je er nu voor dat individuele boeren kunnen sturen op deze duurzame toekomst en de overheid hen daaraan kan houden? Daarvoor moeten we landelijke doelen vertalen naar concrete doelen per bedrijf. Daarbij zijn kritische prestatie-indicatoren nodig die helpen om de effectiviteit van ingrepen van boeren te monitoren en om te kunnen belonen en afrekenen. Dat betogen vier Wageningse wetenschappers in het essay ‘Gebieds- en bedrijfsgerichte handelingsperspectieven voor een duurzame landbouw’.
Projecten
-
RegioDeal De Marke
- De Achterhoek ontwikkelt zich tot nationale koploper in innovatie en kennisontwikkeling op de terreinen kringlooplandbouw, natuurinclusieve landbouw, klimaatslimme landbouw en precisielandbouw. Die koploperpositie dankt de Achterhoek aan een effectief open innovatiesysteem waarin boeren, bedrijfsleven, kennisinstellingen, onderwijs, ketenpartijen en overheden samen grenzen verleggen. Agro-innovatiecentrum De Marke is spil, kenniscentrum en ‘innovatiehub’ in dit innovatie-eco-systeem. -
Agroforestry voor klimaatpositieve zuivel en biodiversiteit
- De traditionele melkveehouderij in Nederland richt zich voornamelijk op het voederen van vee met gras, aangevuld met mais en krachtvoer. In veel delen van de wereld werden in het verleden echter bomen en struiken gebruikt als voedsel voor het vee. Door de intensivering van de landbouw zijn deze praktijken verloren gegaan, met als gevolg het verlies van hun voordelen. Zo hebben bladeren bijvoorbeeld interessante voederwaarden voor de koeien, kunnen bomen de weerbaarheid tegen klimaatextremen zoals hitte en droogte verhogen, en dragen ze bij aan biodiversiteit. -
Microbioom in relatie tot CH4 en NH3 emissie
- Reductie van de methaanemissie kan bereikt worden via een geïntegreerde voer- en diergerichte aanpak. De productie van enterisch methaan wordt voor een groot deel beïnvloed door voerstrategieën en door sturing van het (pens)microbioom. Dit projectplan onderzoekt het spoor van microbioom en de beïnvloeding daarvan via diermanagement. -
Klimaatperspectief Nederlandse agroproductie
- Het doel van deze PPS is om kennis te ontwikkelen om monitoring van klimaateffecten van Nederlandse Agro & Food productie door bedrijfsleven en overheid beter op elkaar te laten aansluiten. De overheid rapporteert volgens een landenbenadering, het bedrijfsleven via een ketenbenadering. -
SENSE project: Synergiën in geïntegreerde systemen
- In hoeverre kunnen geïntegreerde gewas-veehouderij-bosbouwsystemen (agroforestry) een deel van de oplossing zijn voor de klimaat- en biodiversiteitscrises? Het SENSE-project ontwikkelt scenario's voor de circulariteit van landbouwbedrijven en evalueert hun (i) potentieel voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen, (ii) veerkracht, met behulp van probabilistische risicoanalyse, en (iii) neveneffecten op andere maatschappelijke doelen. -
Voorkomen van methaanverliezen uit varkensstallen door dagontmesting en koeling
- De aanpak van emissies uit stal en opslag, heeft als doel om innovatieve technieken en maatregelen in stal, mest en verwerking voor emissiereductie te ontwikkelen en in de praktijk te implementeren, zodat de reductieopgaven in 2030 zijn gehaald. Het LNV onderzoeksprogramma Stal en Opslag bestaat uit Meten en monitoring (E) onderzoek (F), pilots en demos (G) en communicatie (H). Uit onderzoek moet blijken welke reductietechnieken werken en hoeveel emissiereductie dit oplevert. -
Low Carbon Dairy: samenwerken aan 50% lagere footprint in zuivelketens
- Wageningen University & Research werkt in de vierjarige Publiek-Private Samenwerking (PPS) Low Carbon Dairy aan het verlagen van de carbon footprint van melk met 50% in 2030. Dit doen we samen met de zuivelketens van Unilever met Ben & Jerry’s en CONO Kaasmakers, en Nestlé met Vreugdenhil Dairy Foods. Ook mengvoerbedrijven (Agrifirm, ForFarmers en De Heus) en Duynie (leverancier co-producten), Lely (robots en datasystemen voor melkveebedrijven) en Rabobank doen mee. -
Meetcampagne emissiefactoren referentiestallen, onderdeel voorbereiding
- Het ministerie van LNV heeft op 25 mei 2020 nieuwe stalinnovatie-regelingen uitgebracht voor de rundveehouderij (melkvee en vleeskalveren), varkenshouderij en melkgeitenhouderij. De regelingen zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van nieuwe duurzame huisvestingsystemen. Het gaat hierbij om reductie van de uitstoot van methaan, ammoniak, geur en fijnstof, met aandacht voor dierenwelzijn en luchtkwaliteit in de stal door zoveel mogelijk met reducerende bronmaatregelen te werken. -
Climate smart cattle breeding
- Een lagere CO2-voetafdruk van zuivelproducten is een belangrijk onderdeel geworden van duurzame zuivelproductie. Aangezien methaanemissie van melkkoeien het belangrijkste onderdeel is van deze CO2-voetafdruk, en de Nederlandse landbouw voor de uitdaging staat om de methaanemissies tegen 2030 met 2,1 Mton en nog verder tegen 2050 te verminderen, hebben boeren dringend behoefte aan efficiënte en kosteneffectieve opties om methaanemissies verminderen. Sommige oplossingen om de enterische methaanemissies te verminderen zijn uitgebreid onderzocht; bijv. toevoegingsmiddelen of mestvergisters. -
Op weg naar een klimaatbestendige melkveehouderij in de Achterhoek
- De Nederlandse melkveehouderij is een weersgevoelige sector. Toekomstige veranderingen in temperatuur en neerslagpatronen, en frequentere en hevigereweersextremen zullen naar verwachting in toenemende mate invloed hebben op bedrijfsprestaties, zowel economisch als milieukundig. Dit raakt niet alleen aan gras- en gewasproductie, maar ook aan diergezondheid, -productiviteit, en -welzijn; prijzen van grondstoffen en zuivel; en bedrijfsvoering (bv. beweiding, bemesting). Door extreme droogte en hitte in recente jaren is klimaatverandering en de noodzaak tot aanpassing van de bedrijfsvoering op de agenda gekomen van melkveehouders, en is de tijd rijp voor een meer structurele aanpak in de ontwikkeling naar eenklimaatbestendige melkveehouderij.